Geloven Leren

Opinie en tools voor wie begaan is met het katholieke geloof

Super-pastorale catechismus

 Aug 30, 2021    4 min read
blog

De katholieke Kerk zal over een goeie tien jaar haar 2000-jarig bestaan vieren. Ik mag hopen dat men zich hier en daar in het Vaticaan reeds van die festiviteit bewust is. Ik in elk geval wel! Afgaande op het zelfbeeld van die Kerk, zou men echter kunnen denken dat we in 2033 nauwelijk haar 68ste verjaardag zullen vieren. Er is immers een immens zwart gat gevallen tussen de canonisering van de Bijbel en het Tweede Vaticaans Concilie, dat als beginpunt van de Kerk lijkt te gelden, of iets genuanceerder: vanwaaruit men meent met negatie van de ganse Traditie op het leven van de “eerste christenen” te kunnen voortborduren. Over de geschiedenis van de Kerk in die lange ‘tussenperiode’ wordt in alle toonaarden gezwegen en als er al over gesproken wordt, is het in denigrerende termen (met uitzondering van sommige heiligen, zoals bv. Ignatius van Loyola). De Kerk is een ijdele vrouw die haar werkelijke leeftijd ontkent!

Als mijn ergernis daarover een kritiek punt bereikt, stort ik me in een of ander digitaal project om toch iets van die begraven preconciliaire schatten op te delven. Dat heeft tot nu toe al twee prentencatechismussen opgeleverd, de Mechelse catechismus voor het lager en middelbaar onderwijs, de Summa Theologiae, stukjes uit het lectionarium en een voorbereiding op de eerste communie.

Deze keer is het weer zover—misschien dankzij Traditionis Custodes?—en heb ik de Romeinse Catechismus als onderwerp gekozen, waarvan bij mijn weten nog geen Nederlandstalige versie online beschikbaar is. Dit is de catechismus die geschreven werd na het Concilie van Trente, om voor de ganse wereldkerk nog eens “de puntjes op de i te zetten”, als antwoord op de dwaalleren van de reformatie. De reactie op een situatie licht vaak de sluier op van de causaliteit ervan en daarom vermoed ik dat de reformatie minstens ten dele gevolg is van een langdurige verwaarlozing van de catechese en die vaststelling maakt dit werk opnieuw actueel, want ook in onze recente kerkgeschiedenis is dit een bijzonder pijnpunt.

De teksten van het concilie zelf zijn vooral bekend om hun ‘canones’, waarin verdoemenis (anathema) wordt uitgesproken over verkondigers van valse leerstellingen. Dat is taal die tegen de borst stuit. Het Tweede Vaticaans Concilie hanteerde zulke taal niet, en daarom noemt men het ook en ‘pastoraal’ concilie.

Leest men echter de catechismus die uit het concilie van Trente voortkwam, ziet men wat echte pastoraal is! Dit werk is een geschenk voor alle priesters (pastores) van de katholieke kerk, om eruit te putten in hun prediking. De inleiding verduidelijkt dat opzet: om de zaligheid te ontdekken, is de kennis van het geloof noodzakelijk!

Zo is de geest en het verstand van de mens gemaakt, dat hij, met veel moeite en omzichtigheid, door eigen kracht tot een zekere kennis van de goddelijke zaken kan komen ; maar het grootste deel der waarheden die voor de eeuwige zaligheid nodig zijn, niet kan kennen of doorgronden met het licht der natuur alleen. En toch is het op de eerste plaats om wille van de zaligheid dat de mens geschapen en naar het beeld en de gelijkenis van God gemaakt werd.

Nooit mag de prediking van het goddelijk woord in de Kerk onderbroken worden ; doch zeker in dezen tijd moet men met meer zorg en vroomheid zich beijveren om de gelovigen te voeden en te versterken met de gezonde en onvervalste lering, die als een levensbrood is.

(Inleiding tot de Romeinse Catechismus)

De bedoeling van de Catechismus is niet hoogdravende theologie te bedrijven, maar heel toegankelijke informatie te verschaffen waarmee eenvoudige parochiepriesters meteen aan de slag kunnen:

De kerkvergadering wil de pastoors, en andere priesters die zielzorg hebben, onderrichten in die waarheden die meest passen bij hun herderlijke taak en best door de gelovigen kunnen begrepen worden ; daarom wilde ze slechts bij die punten stil blijven die de vrome ijver der herders van nut kunnen zijn, zo zij zelf in de ingewikkelde vraagstukken der goddelijke wetenschap minder bedreven zijn.

(Inleiding tot de Romeinse Catechismus)

En neen, het is geen louter theoretische oefening, er wordt de herders ook op gewezen dat het geloof geleefd moet worden:

Maar omdat we “door het onderhouden van zijn geboden weten dat wij Hem kennen„ , volgt een tweede verplichting, die nauw verwant is met de eerste: de leraar moet aan de gelovigen voorhouden dat ze hun leven niet in rust en ledigheid mogen doorbrengen, maar dat “wij de voetstappen van de Verlosser moeten drukken„ en met allen ijver Hem navolgen in zijn gerechtigheid, vroomheid, geloof, liefde en zachtmoedigheid.

(Inleiding tot de Romeinse Catechismus)

Voor mij is dit de belofte van een integrale pastorale benadering van het geloof! Blijf gedurende de komende weken afgestemd op de website, om de publicatie van de Romeinse Catechismus zeker niet te missen!

Verwante onderwerpen...